شوره زدن سنگ نما نما یکی از مشکلات رایج و آزاردهنده در ساختمانهاست که نه تنها جلوهی ظاهری بنا را خدشهدار میکند، بلکه میتواند زنگ خطری برای وجود ایرادهای ساختاری یا اجرای غیر اصولی نما باشد. این پدیده معمولاً به شکل لکهها یا رگههای سفید و خاکستری بر روی سطح سنگ ظاهر میشود و در صورت بیتوجهی، به مرور گستردهتر شده و ظاهر نما را فرسوده و کهنه نشان میدهد.
شوره، حاصل نفوذ رطوبت به داخل مصالح و خروج آن به سطح نماست. هنگام تبخیر آب، نمکهای محلول موجود در ملات یا خود سنگ، روی سطح باقی مانده و به شکل رسوبات سفیدرنگ دیده میشوند. این مشکل در مناطقی با بارندگی یا رطوبت بالا بیشتر به چشم میخورد و اگر برای رفع آن اقدام نشود، علاوه بر کاهش زیبایی، ممکن است باعث سستی تدریجی چسبندگی سنگ به سازه نیز گردد.
در این مطلب قصد داریم با نگاهی جامع، به بررسی مهمترین دلایل شوره زدن سنگ نما بپردازیم و سپس راهکارهای اصولی برای پیشگیری و رفع این مشکل را معرفی کنیم. با آگاهی و اجرای صحیح این راهکارها، میتوان علاوه بر حفظ زیبایی نما، طول عمر و دوام آن را نیز بهطور چشمگیری افزایش داد. قبل از هرچیزی محتوای “راهنمای کامل انتخاب بهترین سنگ برای نمای ساختمان“ را حتما بخوانید.
شوره سنگ نما چیست؟
شوره (Efflorescence) پدیدهای است که به صورت رسوبات سفیدرنگ نمکی بر سطح سنگ، آجر یا بتن ظاهر میشود و معمولاً جلوهی نازیبایی به نمای ساختمان میبخشد. این لکههای سفید در واقع حاصل حرکت رطوبت درون مصالح ساختمانی هستند. وقتی آب موجود در ملات یا لایههای پشت سنگ به سطح نما راه پیدا میکند و تبخیر میشود، املاح و نمکهای محلول در آن باقی میمانند و به شکل سفیدک یا شوره بر روی نما دیده میشوند.
شدت و میزان شورهزدگی بسته به نوع سنگ، کیفیت مصالح، میزان رطوبت محیط و شرایط آبوهوایی متفاوت است. در سنگهایی با جذب آب بالا و یا در مناطقی که بارندگی و رطوبت بیشتری دارند، احتمال بروز شوره بسیار بیشتر خواهد بود. این مشکل نه تنها از نظر ظاهری آزاردهنده است، بلکه میتواند نشانهای از نفوذ آب و ضعف در اجرای عایقکاری و بندکشی باشد.
اگرچه شورهزدگی بیشتر به عنوان یک مشکل ظاهری شناخته میشود، اما در صورت بیتوجهی میتواند پیامدهای جدیتری نیز داشته باشد؛ از جمله سست شدن ملات پشت سنگ، کاهش استحکام چسبندگی و حتی جدا شدن سنگ از نما. به همین دلیل، شناسایی علتهای اصلی آن و اقدام به موقع برای رفع و پیشگیری از بروز مجدد شوره، اهمیت ویژهای دارد.
علتهای شوره زدن سنگ نما
شوره زدن سنگ نما یک مشکل سطحی ساده نیست، بلکه نتیجهی مجموعهای از عوامل محیطی، مصالح و روش اجرای نماست. در ادامه، مهمترین دلایل ایجاد شوره بر روی سنگ نما را بررسی میکنیم:
۱. نفوذ رطوبت
اصلیترین عامل شوره زدن سنگ نما، نفوذ آب و رطوبت به لایههای پشت سنگ است. این رطوبت میتواند از طریق:
- بارندگی و نفوذ آب به درون بندهای باز یا درزهای موجود
- ترکها یا درزهای ناقص در بندکشی که امکان عبور آب را فراهم میکنند
- عدم استفاده از چسب و ملات مناسب که باعث جذب سریع رطوبت میشود
به سطح سنگ راه پیدا کند. وقتی آب تبخیر میشود، املاح موجود در مصالح به شکل رسوبات سفید بر روی نما باقی میمانند. برای داشتن بهترین نما برای مناطقی با رطوبت بالا محتوای” بهترین سنگ نمای مناسب برای شمال“ ایران را بخوانید.
۲. وجود نمکهای محلول در مصالح
یکی دیگر از عوامل مهم شوره زدن سنگ نما، کیفیت پایین مصالح است. استفاده از:
- سیمان یا ملات حاوی املاح زیاد و ناخالصیها
- سنگهایی با ترکیبات آهکی یا کلریدی بالا
باعث میشود هنگام تماس با رطوبت، این املاح در سطح نما رسوب کرده و شوره تشکیل دهند.
۳. نبود آببندی مناسب
اگر پشت سنگ به درستی عایقکاری نشده باشد، آب به راحتی در لایههای داخلی نفوذ میکند و سبب شوره زدن سنگ نما می شود. عواملی مثل:
- عدم اجرای عایقکاری صحیح پشت سنگ
- بیتوجهی به استفاده از پرایمر و مواد نانو ضد رطوبت
نه تنها شوره را افزایش میدهد، بلکه در درازمدت میتواند موجب جدا شدن سنگ از نما شود.
۴. شرایط آب و هوایی
موقعیت جغرافیایی ساختمان نیز تأثیر زیادی بر ایجاد شوره زدن سنگ نما دارد. در مناطق:
- با رطوبت و بارندگی زیاد، احتمال جذب آب بیشتر است.
- با سرمای شدید و یخزدگی مکرر، آب موجود در مصالح منبسط شده و مسیر بیشتری برای حرکت باز میکند.
این شرایط، روند شورهزدگی را تشدید میکنند.
۵. نصب و اجرای غیر اصولی
حتی اگر بهترین مصالح انتخاب شوند، اجرای غیر اصولی میتواند زمینهساز شوره زدن سنگ نما باشد. عواملی همچون:
- فاصله کم بین سنگها و ملات که مانع خروج رطوبت میشود
- نبود زهکش یا درپوش مناسب در بالای نما که باعث تجمع آب باران روی سطح میشود
از مهمترین ایرادهای اجرایی هستند که بهطور مستقیم در ایجاد شوره تأثیر دارند.
راهکارهای پیشگیری از شوره زدن سنگ نما
پیشگیری همیشه بهتر و کمهزینهتر از درمان است. در مورد شوره زدن سنگ نما نیز اگر از همان ابتدا هنگام اجرا اصول صحیح رعایت شود، احتمال بروز این مشکل به حداقل خواهد رسید. در ادامه، مهمترین راهکارهای پیشگیری را بررسی میکنیم:
۱. استفاده از مصالح مرغوب
انتخاب مواد اولیه مناسب نقش اساسی در جلوگیری از شوره زدن سنگ نما دارد.
- سیمان با کیفیت و بدون املاح زیاد مانع از آزاد شدن نمکهای محلول میشود.
- سنگهای طبیعی با تراکم بالا و جذب آب کم در برابر نفوذ رطوبت مقاومترند و کمتر دچار سفیدک میشوند.
۲. آببندی اصولی نما
یکی از مهمترین اقدامات، جلوگیری از نفوذ آب به پشت سنگ است.
- اجرای لایه ضد آب پشت سنگ بهویژه در طبقات بالایی و قسمتهای در معرض باران بسیار حیاتی است.
- استفاده از چسبهای سنگ مخصوص نما باعث افزایش چسبندگی و جلوگیری از نفوذ آب به لایههای زیرین میشود.
۳. بندکشی صحیح
درزها یکی از اصلیترین نقاط ورود آب هستند.
- پر کردن کامل درزها با ملات مناسب از نفوذ رطوبت جلوگیری میکند.
- استفاده از مواد افزودنی ضد رطوبت در ملات بندکشی، مقاومت آن را در برابر آب و بارندگی بالا میبرد.
۴. زهکشی و درپوشگذاری
هدایت صحیح آب باران اهمیت زیادی در پیشگیری از شوره دارد.
- نصب درپوش در قسمتهای بالایی نما مانع از نفوذ مستقیم آب به پشت سنگ میشود.
- تعبیه مسیر مناسب برای خروج آب باران (زهکشی) از تجمع رطوبت پشت نما جلوگیری میکند.
راهکارهای رفع شوره سنگ نما پس از اجرا
اگرچه بهترین روش مقابله با شوره زدن سنگ نما پیشگیری در زمان اجراست، اما در بسیاری از ساختمانها این مشکل پس از گذشت مدتی نمایان میشود. خوشبختانه با استفاده از روشهای اصولی میتوان شورههای ایجاد شده را برطرف کرد و زیبایی نما را بازگرداند. در ادامه، مهمترین روشهای رفع شوره سنگ نما را بررسی میکنیم:
۱. شستوشو با آب و برس نرم
برای شورههای سطحی و تازه ایجاد شده، سادهترین راهکار استفاده از آب تمیز و یک برس نرم است. این روش کمک میکند رسوبات نمکی از روی سنگ جدا شوند، بدون آنکه به بافت سنگ آسیبی وارد گردد. تکرار این روش در چند مرحله معمولاً نتیجه بهتری به همراه دارد.
۲. استفاده از محلولهای اسیدی رقیق
در مواردی که شوره قدیمیتر و مقاومتر باشد، شستوشوی ساده کافی نیست. در این شرایط میتوان از محلولهای اسیدی رقیق مانند جوهرنمک (اسیدکلریدریک) رقیق شده در آب استفاده کرد.
توجه: این روش باید با نهایت احتیاط و توسط فرد متخصص انجام شود، زیرا استفاده نادرست از اسید میتواند باعث خوردگی، تغییر رنگ یا آسیب دائمی به سنگ شود.
۳. مواد شوینده مخصوص ضد شوره
امروزه در بازار محلولهای تجاری ویژهای برای رفع شوره و سفیدک سنگ نما عرضه میشود. این محصولات بدون آسیب زدن به بافت سنگ، نمکهای سطحی را حل کرده و نما را تمیز میکنند. انتخاب محصول مناسب و اجرای صحیح آن میتواند اثرات طولانیمدتی داشته باشد.
۴. اجرای پوشش نانو محافظ
پس از تمیز کردن سنگ و رفع شوره، مرحله مهم و نهایی محافظت از نما در برابر نفوذ مجدد رطوبت است. برای این کار، از پوششهای نانو ضدآب استفاده میشود که یک لایه شفاف و نامرئی روی سنگ ایجاد کرده و مانع از نفوذ آب و تشکیل دوباره شوره میشود. این پوششها علاوه بر جلوگیری از سفیدک، موجب افزایش عمر و حفظ درخشندگی سنگ نیز خواهند شد.
جمعبندی
شوره زدن سنگ نما نتیجه مستقیم نفوذ رطوبت و وجود املاح محلول در مصالح است. پیشگیری از آن بسیار سادهتر و کمهزینهتر از رفع آن پس از اجراست. انتخاب سنگ مرغوب، اجرای صحیح آببندی و بندکشی، و استفاده از پوششهای محافظ میتواند تا حد زیادی از این مشکل جلوگیری کند. در صورت بروز شوره نیز باید با روشهای اصولی و ایمن آن را برطرف نمود تا نمای ساختمان زیبایی و دوام خود را حفظ کند.
